Cerrâhî Tâcındaki Remzler

Muzaffer Efendi Hazretlerinin mürşidi ve selefi, Fahreddin Efendi Hazretleri, Tarîk-i Cerrâhîyye'ye mahsûs tâc-ı şerîfi tarif ederken buyuruyorlar ki :

Hazret-i Pîr kuddise sırruhu’l-münîr Efendimizin ictihâdı olan sarı tâc-ı şerîfin kubbesi yani tepesi beher terki beşer daldan, mecmuu yirmi daldır ve dört kapı vardır ve birinci dalının tepedeki uçları kesiktir, yani açıktır ve kubbesi hazânî sarı renkte çuhadan yapılır ve araları dikiş ile ayrılmış ve her dalının içerisine kalem ile pamuk doldurulur ve kubbesi sivri olmayıp karpûzî şekilde olur. Tâc-ı şerîfin kubbesinin beşer daldan yirmi dal olması, ihlâs-ı şerîfte olan beş aded "dal"a işârettir, yani sûre-i ihlâs-ı şerîfe işârettir. Sarı renkte olması, sarı rengin İsm-i Hayy’ın nûru olmasındandır İsm-i Hayy'ın müekkelinin ismi de "Nûreddîn"dir. Hazret-i Pîr kuddise sırruhu'l-hatîr nutk-ı âlîlerinde, buraya da işâret olmak üzere şöyle buyurmuşlardır :

Nûreddîn'i diri kılan

Tevhîdle çerâğı yanan

Bihamdillâh tevfîk olan

Mevlâ zikridir zikri

Fahreddin Efendi Hazretleri, tâc-ı şerîfin işâret ettiği hususları da şu kırk madde ile  beyân buyurmuşlardır :

• Hazret-i Ebû Bekir es-Sıddîk'ın giydiğine işârettir.
• Hazret-i Ömerü'l-Fârûk'un giydiğine işârettir.
• Hazret-i Osmân Zi'n-nûreyn'in giydiğine işârettir.
• Hazret-i Aliyye'l-Murtezâ'nın giydiğine işârettir.
• Şerîate işârettir.
• Tarîkate işârettir.
• Hakîkate işârettir.
• Ma'rifete işârettir.
• Vahdâniyyete işârettir.
• Kemâle işârettir.
• "Tarîk-i Muhammediyye'denim" demeğe işârettir.
• "Devlet tâcına nâil oldum" demeğe işârettir.
• "Cemî'-i âdâblar ma'lûmum oldu" demeğe işârettir.
• "Kulluk emrini tutarım, teslîm oldum" demeğe işârettir.
• "Evkât-ı hamseye devâmım var" demeğe işârettir.
• "Erkân-ı İslâm üzereyim" demeğe işârettir.  
• "Günde rek'at namaza ve gece teheccüde devâmım" var demeğe işârettir.
• "Hazet-i Âdem zürriyetindenim" demeğe işârettir.
• "İki cihân fahri Muhammed Mustafâ sallallâhu teâlâ aleyhi ve sellemin nefsindeyim, O'na bağlılığım var" demeğe işârettir.
• "Zâhirde tathîr oldum" demeğe işârettir.
• "Bâtında tathîr oldum" demeğe işârettir.
• "Sekiz cennetin hâlıkı Allah'dır" demeğe işârettir.
• "Mâsivâdan geçtim, hemân maksûdum Hakk'dır" demeğe işârettir.
• "Dâimâ tazarru' ve niyâz üzereyim" demeğe işârettir.
• "Kırkıncı menzile eriştim" demeğe işârettir.
• "İstikâmet üzereyim demeğe"işârettir.
• "Hidâyet-i sırât-ı müstakîm" üzereyim demeğe işârettir.
• "Şerîat evine dâhil oldum" demeğe işârettir.
• "Tarîkat kubbesine yetiştim" demeğe işârettir.
• "Şerîat evindeyim" demeğe işârettir.
• "Tarîkat kubbesi altında karâr kıldım" demeğe işârettir.
• "Hallâk-ı âlemîn emrini lâyıkıyla yerine getirmekden âcizim" demeğe işârettir.
• "Tarîkat yolunda belim büküldü" demeğe işârettir.
• "Silsilemiz Şâh-ı Merdân'a erişir" demeğe işârettir.
• "Nefs ile dâim cihâd-ı ekber ederim" demeğe işârettir.
• Îmân nûruna işârettir.
• Nihâyet-i kemâle ermeğe işârettir.
• "Ehl-i seferim, karâr bulmadım" demeğe işârettir.
• "Ahlâk-ı hamîdeye erdim" demeğe işârettir.
• "Beyne'l-havfı ve'r-recâ üzereyim" demeğe işârettir.

Fahreddin Efendi Hazretleri, tâc-ı şerîfin dört terkli olmasının da, tasavvufun esâsını teşkîl eden ve cümle âriflerin şiârı ve düstûru olan dört terke işâret ettiğini beyân etmişlerdir. Bunlar, "terk-i dünyâ", "terk-i ukbâ", "terk-i hestî", "terk-i terk" diye ifâde edilir.

Dervîşlik dedikleri hırka ile tâc değil

Gönlün dervîş eyleyen hırkaya muhtâc değil