Pek Manidar Bir Levha ve Kaybettiğimiz İrfan

Büyük hattatlarımızdan Çırçırlı Ali Efendi'ye âid olan bu yazının muhtevâsı da istifi de hakîkaten pek manidârdır. Orta sırada kırmızı mürekkeple yazılmış olan kelimeler şunlardır :

KÂLİ

MEÂLİ

HAYÂLİ

CEMÂLİ

KEMÂLİ

Alt ve üst sıralarda ise şu kelimeler yazılmışdır : 

Gideriver - Gideremezsin

Anla- Anlayamazsın

Fehmet - Fehmedemezsin

Seyret -Seyredemezsin

Bulasın - Bulamazsın

Böylece yazıyı yukarıda aşağıya doğru okursak başka, aşağıdan yukarıya doğru okursak başka bir ma'nâ çıkar. Birinci okuyuş şöyledir :

Gideriver kâli

Anla meâli

Fehmet hayâli

Seyret cemâli

Bulasın kemâli

Yazıyı diğer tarafdan okursak da şöyle olur :

Gideremezsen kâli

Anlayamazsın meâli

Fehmedemezsin hayâli

Seyredemezsin cemâli

Bulamazsın kemâli

Eskiden evlerde, dükkânlarda ve bilhassa dergâhlarda buna benzer bir çok levhalar bulunurdu. Bu levhalar, bir tarafdan hat ve tezhibleriyle bakanların göz zevkini okşarken diğer tarafdan da muhtevâsıyla okuyanlara kıymetli nasîhatlar verir, tenbîhâtda bulunurdu. Üstelik bu nasîhat ve tenbîhler, doğrudan insanın yüzüne karşı yapılmadığı için çok daha tesirli olur, böylelikle kimse rencîde edilmemiş olur ve alacak olan alacağını alırdı. Böyle güzel bir âdet de ancak yüksek bir irfânın, büyük bir medeniyyetin eseri olabilirdi. Bu irfânı kaybettiğimiz için ne kadar ağlasak da, onu tekrar kazanmak için ne kadar çalışsak da azdır.

Debistân-ı edebde iktisâb-ı ilm ü irfân et

Demin laklakla sarfetme teneffüsgâh-ı âlemde